Όταν μια προσωπικότητα όπως ο Τραμπ ανακοινώνει το πιο σκληρό πακέτο δασμών των τελευταίων 100 ετών οδηγώντας τα διεθνή χρηματιστήρια σε περιδίνηση και τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες στα κάγκελα, τίποτε δεν μπορεί να είναι πια το ίδιο στη διεθνή οικονομία. Ούτε φυσικά η Ελλάδα μπορεί να αποτελεί εξαίρεση καθώς όταν τσακώνονται οι…ελέφαντες μοιραία την πληρώνουν και τα… μυρμήγκια. Το χθεσινό πρώτο σοκ των ανακοινώσεων του POTUS και η βίαιη αντίδραση στις αγορές έχουν θέσει διεθνώς σε κίνηση τα πολύπλοκα γρανάζια μιας τεράστιας επιχείρησης οικονομικής, παρασκηνιακής, διπλωματίας εν αναμονή της αντεπίθεσης των μεγάλων βιομηχανικών δυνάμεων στην επίθεση του Τραμπ, σε ομάδες, σε ευρύτερες συμμαχίες ή κατά μόνας. Με την αβεβαιότητα στο κόκκινο ουδείς μπορεί να προβλέψει αυτή τη στιγμή εάν η επόμενη μέρα θα οδηγήσει σε μια τυφλή, μεγάλης κλίμακας, σύγκρουση απέναντι σε έναν απρόβλεπτο αντίπαλο – που είναι σε όλα τα σενάρια ο Τραμπ - ή εάν θα έχουμε μια σταδιακή κλιμάκωση στην αντεπίθεση, με διαμόρφωση συμμαχιών και με πολλές, παράλληλες διαπραγματεύσεις μεταξύ θιγόμενων χωρών και της αμερικανικής ηγεσίας. Έχει για παράδειγμα ενδιαφέρον η δήλωση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Γιοργκ Κούκις, χθες που εκτίμησε πως μέσα μια τέτοια αναταραχή προκύπτουν και ευκαιρίες για νέες συμμαχίες, τις οποίες θα πρέπει να εκμεταλλευθούν οι θιγόμενες χώρες αποφασιστικά, δείχνοντας ενδεχομένως σε στενότερους δεσμούς με χώρες όπως ο Καναδάς και το Μεξικό. Δύσκολο powergame Σε κάθε περίπτωση ο πλανήτης βιώνει ένα πρωτοφανές και δύσκολο powergame, που μόλις τώρα ξεκινά έχοντας εκτινάξει στα ύψη την αβεβαιότητα, κάτι που φυσικά απεχθάνονται οι αγορές, η αντίδραση των οποίων τα επόμενα 24ωρα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Άλλωστε, όπως σε όλες τις μεγάλες κρίσεις, στο τέλος της ημέρας καμία ηγεσία και πολιτική δύναμη δεν μπορεί να σταθεί αμετακίνητη σε πολιτικές όταν αυτές οδηγούν τις αγορές σε διαδοχικά sell – off και μαζικές απώλειες δισεκατομμυρίων πλούτου και επιχειρηματικών κερδών. Η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, σενάριο φυσικά που τους τελευταίους μήνες όλες οι κυβερνήσεις απεύχονταν αλλά θεωρούσαν και πιθανό, βρίσκει την ελληνική οικονομία σε μια κρίσιμη, οικονομική αλλά και πολιτική καμπή που πολλαπλασιάζει την αγωνία στο κυβερνητικό επιτελείο, τις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και μεγάλα θεσμικά κέντρα όπως η Τράπεζα της Ελλάδος. Οι άμεσες επιπτώσεις των δασμών στην ελληνική οικονομία δεν αναμένονται σημαντικές καθώς οι εξαγωγές μας προς τις ΗΠΑ είναι μικρές. Να σημειωθεί πως οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ, καταλαμβάνουν περίπου το 4,8% της συνολικής αξίας ενώ σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 1,58 δισ. ευρώ ή 7,3% των συνολικών ταξιδιωτικών εισπράξεων το 2024. Ο ελέφαντας στο δωμάτιο Ο μεγάλος ελέφαντας στο δωμάτιο για την Ελλάδα είναι οι δευτερογενείς επιπτώσεις που έχουν να κάνουν πρωτίστως με το πως θα επηρεαστεί η ανάπτυξη στη χώρα, εάν οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες δεχθούν σοβαρό πλήγμα. Εάν οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι φοβηθούν ή/και υποστούν τους επόμενους μήνες τις συνέπειες από τις πολιτικές Τραμπ στις θέσεις εργασίας και στις τιμές, μοιραία οι διακοπές τους προς το Νότο θα ψαλιδιστούν που σημαίνει λιγότερα έσοδα για την Ελλάδα. Αντίστοιχα φυσικά μπορεί να επηρεαστεί και η κίνηση τουριστών από τις ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, η νέα περίοδος αβεβαιότητας στην οποία εισέρχεται η διεθνής οικονομία, μέχρι στιγμής δεν έχει ορίζοντα τερματισμού, κάτι που μπορεί να βάλει φρένο στις επενδύσεις, αυξάνοντας το risk aversion. Αυτό το θέμα για μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα είναι σημαντικό, καθώς το επενδυτικό κενό με την Ευρώπη παραμένει μεγάλο και έπρεπε ούτως ή άλλως - και υπό ιδανικές συνθήκες - να τρέξουμε με ακόμη πιο γρήγορα για να πετύχουμε τη σύγκλιση. Ταυτόχρονα χρειαζόμαστε ακόμη αρκετά χρόνια για να επανέλθει η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας στα επίπεδα που ήταν πριν το 2010, κάτι που σημαίνει πως δεν έχουμε καθόλου την πολυτέλεια καθυστερήσεων στις αναβαθμίσεις εξαιτίας πια εξωγενών παραγόντων. Ταυτόχρονα τέτοιου τύπου εμπορικές συρράξεις αναπόδραστα θα επηρεάσουν τις εμπορικές αλυσίδες και τις τιμές. Μία ακόμη παράμετρος που δευτερογενώς μπορεί να επηρεάσει και τη χώρα μας. Όλα αυτά τα ζυγίζουν στην Αθήνα, όπως φυσικά όπως και σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συστήνοντας σε όλους τους τόνους ψυχραιμία, ενώ φυσικά είναι πολύ δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί αυτή τη στιγμή το εύρος της επίπτωσης. Σε κάθε περίπτωση οι εξελίξεις δίνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον πια και στην προσεχή συνεδρίαση του ΔΣ της ΕΚΤ στις 16 – 17 Απριλίου και στο σήμα που θα δώσει εκεί η Λαγκάρντ αποτιμώντας τις εξελίξεις. Χθες πάντως ο Διοικητής της ΤτΕ, κ. Γ. Στουρνάρας εκτίμησε πως οι πρόσφατες εξελίξεις δεν αποτελούν εμπόδιο στην περαιτέρω μείωση των επιτοκίων τον Απρίλιο. Μέχρι τότε φυσικά μεσολαβεί ένα απολύτως κρίσιμο δεκαήμερο που πολλά μπορούν να συμβούν καθώς θα ξεκαθαρίζει η αντίδραση των θιγόμενων χωρών ενώ θα ανοίγει κι άλλο τα χαρτιά του ο Τραμπ δίνοντας περισσότερη ορατότητα σε κρίσιμες παραμέτρους όπως η διάρκεια των δασμών ή/και η διάθεση του για διαπραγμάτευση. Η αποστολή Πιερρακάκη Ο νέος υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης από την πλευρά του βουτάει πλέον στα βαθιά, καθώς η διεθνής καταιγίδα απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και στο ελληνικό μέτωπο. Η χώρα βρίσκεται σε ελεγχόμενο σημείο, έχοντας ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις που αναμένεται να πιστοποιηθούν στις 22 Απριλίου με την κοινοποίηση του κλεισίματος του 2024 στη Eurostat και την πιστοποίηση νέας δημοσιονομικής υπεραπόδοση. Ταυτόχρονα δεν αποτελεί «μαύρο πρόβατο» για τους επενδυτές, όπως ήταν στο παρελθόν, ενώ διαθέτει ισχυρό αναπτυξιακό απόθεμα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Παραμένει όμως ακόμη χαμηλά στα σκαλιά της επενδυτικής βαθμίδας, ενώ φέτος είναι μεγάλο το στοίχημα να καταφέρει να σκαρφαλώσει λίγο παραπάνω μέσω των επόμενων αξιολογήσεων. Κάτι που σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας, και απρόβλεπτης κρίσης, ίσως έχει πια αυξημένο βαθμό δυσκολίας. Υπό αυτό το πρίσμα η επόμενη αξιολόγηση της χώρας από το διεθνή οίκο Standard & Poor’s στις 18 Απριλίου έχει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με…προχθές καθώς με ή χωρίς αναβάθμιση ο οίκος θα δώσει ένα σήμα στη διεθνή κοινότητα για το πόσο ανθεκτική θεωρεί πως είναι η ελληνική οικονομία στο νέο αυτό τοπίο. Αυτό το θέμα, η ανθεκτικότητα μιας οικονομίας που τώρα αναρρώνει, είναι πλέον το μεγάλο ερώτημα για την ελληνική οικονομία και αυτό που θα κρατά ξάγρυπνο το οικονομικό επιτελείο – και όχι μόνο – τους επόμενους μήνες.